कर्नाळा पक्षी अभयारण्य – 150+ पक्ष्यांचा नजारा आणि साहसी ट्रेक

कर्नाळा किल्ला आणि पक्षी अभयारण्य: निसर्ग आणि इतिहास एकत्र: सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेला कर्नाळा किल्ला आणि त्यासोबत असलेले कर्नाळा पक्षी अभयारण्य म्हणजे निसर्गप्रेमी आणि इतिहासप्रेमी यांच्यासाठी एक परिपूर्ण ठिकाण! जर तुम्हाला ट्रेकिंगसोबत निसर्ग निरीक्षण करायला आवडत असेल, तर कर्नाळा हा तुमच्यासाठी सर्वोत्तम ट्रेक आहे.

माझ्यासाठी हा ट्रेक म्हणजे निसर्गाच्या कुशीत एक नवीन अनुभव! त्यामुळेच, मी आणि माझ्या मित्रांनी एका शनिवार-रविवारी हा ट्रेक करायचा ठरवला आणि मुंबईपासून फक्त 60 किमी अंतरावर असलेल्या या ठिकाणी आम्ही सकाळी लवकर पोहोचलो.

कर्नाळा किल्ला आणि पक्षी अभयारण्य माहिती

• स्थान: रायगड जिल्ह्यातील पनवेलजवळ, मुंबई-पुणे महामार्गावर
• किल्ल्याची उंची: 1,540 फूट (470 मीटर)
• पक्षी अभयारण्य क्षेत्रफळ: 12.11 चौ.किमी
• ट्रेकची श्रेणी: सोपा ते मध्यम
• ट्रेकला लागणारा वेळ: 1.5 ते 2 तास (एक मार्ग)

कर्नाळा किल्ला ट्रेक – पक्षी अभयारण्य, निसर्ग, इतिहास आणि साहसाचा अनोखा संगम

सकाळी साधारण 7 वाजता आम्ही कर्नाळा पक्षी अभयारण्याच्या प्रवेशद्वारावर पोहोचलो. पहाटेच्या गार वाऱ्यात पक्ष्यांच्या मधुर आवाजाने मन आनंदित झाले. तिथे प्रवेश तिकीट घेतल्यानंतर आम्ही जंगलात प्रवेश केला.

पहिला टप्पा: ट्रेकचा पहिला भाग हा एकदम सोपा आणि मस्त गारवा असलेला आहे. गर्द झाडी आणि गडद हिरवाईमुळे उन्हाचा त्रास होत नाही. चालताना आम्हाला अनेक प्रकारचे पक्षी दिसले – हरियल, पारवा, किंगफिशर आणि धनेश यांसारखे विविध पक्षी बघायला मिळाले.

माझ्या मित्राने जोरात बोलायला सुरुवात केली, तेव्हा आमच्या गाईडने हळूच सांगितलं – “पक्षी बघायचे असतील, तर शांत रहा!” त्याच्या या सल्ल्याने आम्ही शांततेने पुढे जाऊ लागलो आणि पक्ष्यांच्या निरीक्षणाचा आनंद लुटला.

चढाईचा दुसरा टप्पा – थोडासा आव्हानात्मक पण रोमांचक!
साधारण 45 मिनिटांच्या चालीनंतर, आम्ही एका छोट्या ओढ्याजवळ थांबलो. पाण्याच्या हलक्याशा प्रवाहाने संपूर्ण वातावरण आल्हाददायक वाटत होतं.

दुसरा टप्पा सुरू झाला आणि खरी मजा तिथेच होती!

⏩ पायवाट आता खडतर आणि चढणीची झाली होती. दगडांवरून चालताना जपून पाय टाकावा लागत होता.
⏩ काही ठिकाणी लहानशा कठीण वाटा आणि उंचसखल भाग ओलांडावा लागतो.
⏩ मध्येच एक लहानसा पठारासारखा भाग आहे, जिथून तुम्हाला संपूर्ण परिसराचा सुंदर नजारा दिसतो.

आमच्या टीममधील नेहा (जी पहिल्यांदाच ट्रेक करत होती) हळूहळू दमायला लागली. पण तिला प्रोत्साहन देत आम्ही पुढे निघालो.

किल्ल्यावर पोहोचल्यावर ऐतिहासिक वारा!
“शेवटी आलो!” मी आनंदाने ओरडलो, कारण किल्ल्याच्या प्रवेशद्वारातून आत गेल्यावर एक वेगळीच ऊर्जा जाणवली.

कर्नाळा किल्ल्याचा इतिहास

• १३व्या शतकात यादव राजवटीने हा किल्ला बांधला.
• नंतर तो बहमनी, निजामशाही आणि मराठ्यांच्या ताब्यात गेला.
• १८१८ मध्ये इंग्रजांनी कर्नाळा किल्ला जिंकला.
• किल्ल्याचा मुख्य “पांडूचा टॉवर” हा पहारेकरी बुरुज आजही दृढ उभा आहे.

वरून दिसणारा पनवेल, मुंबई-पुणे एक्सप्रेसवे आणि समुद्रकिनाऱ्याचा नजारा अप्रतिम होता! तिथे बसून आम्ही थोडा वेळ निसर्ग पाहत बसलो.

कर्नाळा पक्षी अभयारण्याचे अनोखे आकर्षण

1. कर्नाळा पक्षी अभयारण्यात 150 हून अधिक पक्ष्यांच्या प्रजाती सापडतात.
2. येथे हिवाळ्यात स्थलांतरित पक्षी येतात – मालाबार ट्रोगॉन, इंडियन पिट्टा, आणि ब्लू-मॉर्फो हे काही विशेष पक्षी.
3. जंगलात वटवाघूळ, साळींदर, वानर, हरीण यांसारखी प्राणीजीवसृष्टीही दिसते.

कर्नाळा उतरताना आलेले अनुभव आणि काही टिप्स

उतरताना आम्हाला खूप काळजी घ्यावी लागली कारण वाट काही ठिकाणी निसरडी होती. पण थोड्या वेळातच आम्ही खाली पोहोचलो आणि तिथल्या मटण-भाकरीच्या जेवणाचा आस्वाद घेतला.

कर्नाळा ट्रेकसाठी महत्त्वाच्या टिप्स

✅ ट्रेकला सकाळी लवकर निघा, म्हणजे उन्हाचा त्रास होणार नाही.
✅ सोबत किमान २ लिटर पाणी ठेवा, कारण वरती पाणी मिळत नाही.
✅ चांगल्या ग्रिप असलेले ट्रेकिंग शूज घाला, कारण काही वाटा निसरड्या असतात.
✅ शांत राहून पक्षी निरीक्षणाचा आनंद घ्या – मोठ्याने बोलल्याने पक्षी उडून जातात.
✅ प्लास्टिक आणि कचरा जंगलात टाकू नका, निसर्ग स्वच्छ ठेवा.

कर्नाळा किल्ला आणि पक्षी अभयारण्य – का भेट द्यावी?

✅ ट्रेकिंगसोबत पक्षी निरीक्षणाचा अनोखा अनुभव मिळतो.
✅ इतिहास आणि निसर्ग यांचा उत्तम संगम आहे.
✅ मुंबई आणि पुण्याच्या जवळ असल्याने वीकेंड गेटवे म्हणून उत्तम पर्याय आहे.
✅ हिवाळ्यात स्थलांतरित पक्षी पाहण्याची संधी मिळते.
✅ थोडा सोपा आणि सर्व वयोगटासाठी योग्य असलेला ट्रेक आहे.

कर्नाळा “एक सफर – इतिहासाच्या पाऊलखुणा आणि निसर्गाच्या गोडव्याची!”

हा ट्रेक केल्यानंतर मन खरोखर प्रसन्न झाले. जर तुम्हालाही ट्रेकिंग, पक्षी निरीक्षण आणि इतिहास आवडत असेल, तर कर्नाळा किल्ला तुमच्यासाठी नक्कीच योग्य ठरेल.

तुम्ही कधी कर्नाळा ट्रेक केला आहे का? तुमचा अनुभव आम्हाला नक्की सांगा!

कर्नाळा किल्ला आणि पक्षी अभयारण्य – वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)